Áo tứ thân của phụ nữ Kinh Bắc xưa

” Áo tứ thân em treo trên mắc/ Đêm anh nằm anh đắp lấy hơi “. Hình ảnh chiếc áo tứ thân đi cùng với người phụ nữ đã trở thành biểu tượng của vùng đất Kinh Bắc. Dù trải qua biết bao thăng trầm, biến đổi của dòng chảy lịch sử thì hình ảnh ấy vẫn còn đọng lại mãi trong ký ức mọi người. Chiếc áo tứ thân đã từng đồng hành cùng với người phụ nữ Kinh Bắc trong đời sống hàng ngày. Giờ đây, áo tuy không còn phổ biến như trước, nhưng cùng với những làn điệu quan họ đã trở thành đặc trưng của mảnh đất này.

Nguồn gốc của áo tứ thân

Niên đại xuất hiện cụ thể của áo tứ thân vẫn chưa được xác định chính xác. Nhưng hình ảnh chiếc áo tứ thân đã được chạm khắc trên trống đồng từ mấy nghìn năm trước đây. Theo truyền thuyết từ thời Hai Bà Trưng, hai bà đã mặc áo dài với 2 tà giáp vàng. Vì thế để tôn trọng nên phụ nữ Việt đã thay áo dài 2 tà bằng áo tứ thân. Sở dĩ có tên gọi như vậy là vì áo có bắt nguồn từ khổ vải hẹp. Hai khổ sau và hai thân trước thì ở trước là tà áo. Ở thế kỷ 17, để phụ nữ có thể tiện lợi làm việc đồng áng thì áo được buộc hai tà phía trước lên trở nên gọn gàng hơn.

Đặc điểm của áo tứ thân

Khi mặc, người phụ nữ sử dụng ba lớp: ngoài cùng là 4 mảnh vải chia đều, tiếp đến là áo cánh và trong cùng là yếm.

Lớp ngoài áo dài từ cổ xuống đầu gối. Phần thanh sau mép dọc được khâu liền tạo thành sống lưng cho áo. Bên trong phụ nữ mặc áo yếm. Với phụ nữ lớn tuổi thì sử dụng áo yếm màu đậm. Phụ nữ trẻ thì mặc màu đỏ. Khi mặc, chị em luôn kèm với chiếc thắt lưng làm từ vải lụa hay cái “ruột trượng” được dùng để đựng tiền và đồ vặt nhỏ.

Thời kì đầu áo chỉ có những gam màu tự nhiên, sử dụng màu nhuộm có sẵn trong thiên nhiên. Trải qua nhiều thời kì, đến nay áo đã được may với nhiều loại chất liệu và màu sắc khác nhau, làm nổi bật hơn.

Ý nghĩa áo tứ thân với phụ nữ Việt

Không chỉ được người phụ nữ Việt trân trọng mà chiếc áo này còn được rất nhiều nhà thơ, nhạc sĩ yêu thích:

Nào đâu cái yếm lụa sồi?

Cái dây lưng đũi nhuộm hồi sang xuân?

Nào đâu cái áo tứ thân?

Cái khăn mỏ quạ, cái quần nái đen?

Áo tứ thân là một trang phục truyền thống của Việt Nam, làm nên sự đa dạng trong văn hóa. Trải qua một quá trình dài của lịch sử, có nhiều sự cải tiến nhưng áo không làm mất đi vẻ đẹp xa xưa của người phụ nữ kinh Bắc một thời. Đồng thời khoác lên mình chiếc áo này cũng cho thấy được nét phóng khoáng, duyên dáng của phụ nữ hiện đại. Áo có ý nghĩa rất lớn trong việc tôn vinh vẻ đẹp của người phụ nữ xưa. Đó là những con người cần lao, chăm chỉ làm việc, dù mộc mạc nhưng lại rất cuốn hút.

Không chỉ có ý nghĩa với phụ nữ, thiết kế của áo cũng mang ý nghĩa đặc biệt. Phía trước có hai tà, phía sau hai tà tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu. Phần yếm trong tượng trưng cho cha mẹ đang ôm ấp con vào lòng.

Ngày nay áo tứ thân đang được sử dụng nhiều trong những buổi biểu diễn, lễ hội. Mục đích là để tôn vinh, quảng bá hình ảnh truyền thống của người phụ nữ Việt Nam xưa. Dù là hiện tại hay tương lai, nhưng đây vẫn là một trong những sản phẩm đồng hành cùng cuộc sống của người Việt.